Στην καρδιά της Ηπείρου, ξεπροβάλλει το Ζαγόρι, μια ορεινή περιοχή που βρίσκεται βορειανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων. Το όνομα Ζαγόρι πρωτοεμφανίστηκε σε έγγραφο το 1321 και έχει σλάβικη προέλευση. Το τοπωνύμιο προήλθε από τις λέξεις «ζα» που σημαίνει πίσω και «γκόρι» που σημαίνει βουνό. Άρα, Ζαγόρι σημαίνει «τόπος πίσω από το βουνό».

Το Ζαγόρι αποτελείται από 46 χωριά, τα φημισμένα Ζαγοροχώρια που έχουν συνολική έκταση 1.053 τ.χλμ. και βρίσκονται πίσω από το βουνό Μιτσικέλι. Το Ζαγόρι χωρίζεται σε τρία γεωγραφικά τμήματα: στο ανατολικό, κεντρικό και δυτικό τμήμα. Κάθε ένα με την δική του ιστορία, ομορφιά και φυσικά με τα δικά του μοναδικά χωριά.

Τα Ζαγοροχώρια είναι σκορπισμένα ανάμεσα σε καταπράσινα βουνά από πεύκα και έλατα και είναι χτισμένα σε υψόμετρο από 500 έως 2.500 μέτρα που είναι και η ψηλότερη κορυφή της οροσειράς Τύμφη, η Γκαμήλα.

Τα χωριά του Ζαγορίου διατρέχει ο ποταμός Βοϊδομάτης με τα πεντακάθαρα νερά του –ένα από τα ελάχιστα ποτάμια που το νερό του είναι πόσιμο- που σε συνδυασμό με την πυκνή βλάστηση, τα επιβλητικά φαράγγια και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών δημιουργεί ένα από τα μαγευτικότερα τοπία.

Η ιστορία του Ζαγορίου ταυτίζεται με την ιστορία της ευρύτερης περιοχής των Ιωαννίνων. Το 1431, 14 από τα χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου δήλωσαν υποταγή στον Σινάν Πασά ενώ λίγο αργότερα υπέγραψαν τη συνθήκη του Βοΐνικου και τα χωριά του ανατολικού και δυτικού Ζαγορίου που είχαν αντισταθεί στον Σινάν Πασά.

Το 1681 ιδρύθηκε η «Επιστασία Ζαγορίου», ένα είδος αυτόνομης ομοσπονδίας που την ονόμαζαν και ¨Σουρούτια¨, που απολάμβανε πολλά προνόμια. Την περίοδο αυτή το Ζαγόρι γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή του και χτίστηκαν γεφύρια, εκκλησίες, αρχοντικά, δημόσια κτίρια, δρόμοι με την συνδρομή ξενιτεμένων Ζαγορισίων. Μετά την πτώση του Αλή Πασά μεγάλα πλήγματα προκάλεσαν στην περιοχή ο απελευθερωτικός αγώνας κατά των Τούρκων αλλά και οι Γερμανοί αργότερα.

Τα Ζαγοροχώρια εκτός από πολλούς ευεργέτες ανέδειξαν μεγάλους επιστήμονες και λόγιους ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αναστάσιος Σακελλάριος (1799-1865), ο Νεόφυτος Δούκας (1760-1845) δάσκαλος από τα Άνω Πεδινά, ο Ιωάννης Λαμπρίδης (1839-1891) που ήταν γιατρός, συγγραφέας και φιλόσοφος από τη Βίτσα καθώς και πολλοί άλλοι.

Στα Ζαγοροχώρια μπορείτε να θαυμάστε την καταπληκτική παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών φτιαγμένα από πέτρα και ξύλο ενώ πολλά από τα χωριά έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέοι οικισμοί. Εντυπωσιακά πέτρινα σπίτια, γραφικά λιθόστρωτα καλντερίμια, τοξωτά γεφύρια, εκπληκτικά δείγματα της ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής.

Το Δυτικό Ζαγόρι βρίσκεται βορειοδυτικά των Ιωαννίνων και περιλαμβάνει κάποια από τα ομορφότερα και δημοφιλέστερα χωριά της περιοχής. Τα ξακουστά χωριά της κοιλάδας του Βοϊδομάτη που είναι η Αρίστη, το Μεγάλο και Μικρό Πάπιγκο, ο Βίκος, ο Άγιος Μηνάς και το Μεσοβούνι.

Το Ανατολικό Ζαγόρι βρίσκεται βορειοανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων και αποτελείται από λιγότερο γνωστά αλλά εξίσου όμορφα χωριά. Αυτά είναι η Βοβούσα, Δεμάτι, Ιτέα, Καστανώνα, Πέτρα, τα χωριά της κοιλάδας του Βάρδα (Φλαμπουράρι, Γρεβενίτι, Ελατοχώρι, Μακρίνο, Τρίστενο), τα χωριά της κοιλάδας του Ζαγορίτικου (Ανθρακίτης, Καρυές, Δόλιανη, Καβαλλάρι), καθώς και οι όμορφοι συνοικισμοί Αγίας Παρασκευής και Ποταμιάς.

Το Κεντρικό Ζαγόρι βρίσκεται βόρεια των Ιωαννίνων και περιλαμβάνει τα χωριά Βίτσα, Μονοδένδρι, Κήποι, Ασπράγγελοι, Δίλοφο, Κουκούλι, Καπέσοβο, τα Βλαχοχώρια (Βρυσοχώρι, Ηλιοχώρι, Λάιστα), τα χωριά της κοιλάδας του Άνω Βίκου (Βραδέτο, Ελάτη, Ελαφότοπος, Άνω Πεδινά, Κάτω Πεδινά) καθώς και τα χωριά Τσεπέλοβο, Σκαμνέλι, Νεγάδες, Δίκορφο, Μανασσή, Καλουτά, Διπόταμο, Φραγκάδες και Λεπτοκαρυά.

Οι αλπικές λίμνες, οι χαράδρες, τα ποτάμια, η πυκνή βλάστηση σε συνδυασμό με το φαράγγι του Βίκου δημιουργούν στην περιοχή ένα τοπίο άγριας και παρθένας φύσης.

Τα Ζαγοροχώρια παρά την αξιόλογη τουριστική τους ανάπτυξη δεν έχασαν το παραδοσιακό τους χρώμα και έμειναν ανέγγιχτα στο χρόνο. Η αίσθηση του χρόνου χάνεται και ο επισκέπτης βλέπει ζωντανή την παράδοση και την ιστορία του Ζαγορίου. Η άγρια ομορφιά της ορεινής φύσης με τις καταπράσινες βουνοπλαγιές,, τα ποτάμια, τις αλπικές λίμνες, τα απόκρημνα φαράγγια εναρμονίζεται με την ανθρώπινη δημιουργία, τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια, τα πετρόκτιστα αρχοντικά, τις εκκλησιές, τα λιθόκτιστα καλντερίμια.

Υπάρχει πληθώρα επιλογών για τη διαμονή σας όπως ξενοδοχεία, παραδοσιακοί ξενώνες, δωμάτια, αρχοντικά, που συνδυάζουν την ατμόσφαιρα μια άλλης εποχής με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Σε όλα τα χωριά του Ζαγορίου λειτουργούν εστιατόρια και ταβέρνες όπου μπορείτε να γευθείτε παραδοσιακές γεύσεις και τις φημισμένες πίτες της περιοχής. Θα σας εντυπωσιάσει η ζεστή και φιλική φιλοξενία των κατοίκων του Ζαγορίου.

Τα Ζαγοροχώρια αποτελούν ιδανικό προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου και θα σας ταξιδέψουν στην αυθεντικότητα και την γνήσια παράδοση.

Φυσικά Αξιοθέατα

Ο Βοϊδομάτης Ποταμός: Ο επίγειος παράδεισος που δημιουργεί το ανεπανάληπτο τοπίο του Βοϊδομάτη ποταμού θα σας μαγέψει! Ο Βοϊδομάτης ποταμός πηγάζει από το φαράγγι του Βίκου και συναντάει τον Αώο ποταμό στον κάμπο της Κόνιτσας.
Είναι ένα από τα ελάχιστα ποτάμια που έχει πεντακάθαρα νερά και το νερό του είναι πόσιμο. Τα καταγάλανα νερά του έχουν σταθερή θερμοκρασία 4 βαθμών κελσίου όλο το χρόνο και σας προκαλεί να κάνετε μια βουτιά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Περπατήστε στα μονοπάτια στις όχθες του ποταμού και απολαύστε την απαράμιλλη φυσική ομορφιά που συνθέτουν τα πλατάνια και τα πέτρινα γεφύρια που υπάρχουν σε κάποια σημεία.

Ο Βοϊδομάτης ποταμός προσφέρεται για extreme sports όπως rafting, canoe, kayak και άλλα αθλήματα που θα σας διασκεδάσουν ενώ συγχρόνως θα σας αιχμαλωτίσει και η ομορφιά της φύσης.

Το Φαράγγι του Βίκου: Το αριστούργημα της φύσης, το Φαράγγι του Βίκου, θα σας προκαλέσει δέος ενώ θα θαυμάσετε το άγριο επιβλητικό του τοπίο σε συνδυασμό με την θέα που προσφέρει. Το φαράγγι του Βίκου διασχίζει το δυτικό και το κεντρικό Ζαγόρι ξεκινώντας από το χωριό Βίκος και καταλήγοντας στο χωριό Κήποι. Το φαράγγι έχει μήκος 12 χλμ περίπου και κατέχει ρεκόρ Guiness σαν το φαράγγι με το μικρότερο άνοιγμα στον κόσμο –μόλις 1.100 μέτρα- και με βάθος που ξεπερνά τα 900 μέτρα.

Η κατάβαση στο φαράγγι γίνεται μέσω μονοπατιών που ξεκινούν από κάποια Ζαγοροχώρια όπως το Μονοδένδρι, η Βίτσα, ο Βίκος, το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο. Η θέα από ορισμένα σημεία όπως το χωριό Βαρδέτο και από τη θέση Οξιά είναι μαγευτική.

Πρόκειται στην πραγματικότητα για μια χαράδρα που στην κοίτη της ρέει ο ποταμός Βίκος ενώ στο τέλος της έχει τις πηγές του ο ποταμός Βοϊδομάτης. Το φαράγγι του Βίκου μαζί με το Βοϊδομάτη ποταμό αποτελούν τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου.

Το Φαράγγι του Βίκου αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλείς διαδρομές περιηγητών, με διάρκεια 5 ωρών για έμπειρες ομάδες, προσφέροντας ανεπανάληπτες εικόνες.

Ο Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου: Βρίσκεται στο Ζαγόρι, βόρεια των Ιωαννίνων και συνορεύει βορειοανατολικά με τον Εθνικό Δρυμό Πίνδου – Βάλια Κάλντα. Είναι μια περιοχή προστατευόμενου φυσικού πλούτου που ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1973. Η περιοχή έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών natura 2000 και διακρίνεται για τις εναλλαγές στο τοπίο: πυκνές κατάφυτες εκτάσεις αλληλοδιαδέχονται απόκρημνους γκρεμούς.

Η περιοχή του Βίκου-Αώου αποτελεί έναν από τους δέκα Εθνικούς Δρυμούς της Ελλάδας και περιλαμβάνει το φαράγγι του Βίκου, που μαζί με τον Βοϊδομάτη ποταμό αποτελούν τον πυρήνα του δρυμού. Επίσης, στην περιοχή περιλαμβάνεται τμήμα της οροσειράς της Τύμφης, η χαράδρα του Αώου καθώς και κάποιοι διατηρητέοι οικισμοί.

Μέσα στα όρια του Δρυμού υπάρχουν κάποια από τα σημαντικότερα χωριά του Ζαγορίου όπως το Μονοδένδρι, το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο και ο Βίκος. Περιμετρικά του δρυμού υπάρχουν τα χωριά Αρίστη, Βίτσα, Άγιος Μηνάς, Βραδέτο, Καπέσοβο και Βρυσοχώρι.

Ο Δρυμός έχει έκταση 122.250 στρέμματα από τα οποία τα 34.120 στρέμματα είναι ο κύριο πυρήνας. Η περιοχή έχει απότομες και ψηλές κορυφές, με υψηλότερη αυτή της Γκαμήλας στα 2.497 μέτρα στην Τύμφη. Ενδημούν πέντε είδη φυτών μοναδικά στον κόσμο ενώ εντυπωσιακή είναι και η συλλογή του φυσιοδίφη Κώστα Λαζαρίδη που συνέλεξε 1.240 διαφορετικά είδη φυτών που αντιπροσωπεύουν 96 από τις 149 οικογένειες φυτών. Τη συλλογή μπορείτε να θαυμάσετε στο Κουκούλι, στο μουσείο φυσικής ιστορίας.

Ο Δρυμός διαθέτει και πλούσια πανίδα η οποία περιλαμβάνει 10 είδη αμφιβίων όπως ο σπάνιος αλπικός τρίτωνας, 21 είδη ερπετών, 130 είδη πουλιών όπως ο απειλούμενος μαυροπελαργός και χρυσαετός καθώς και 24 είδη θηλαστικών όπως αρκούδα, αγριογούρουνο, ζαρκάδι κ.ά. Ο Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου περιλαμβάνει ένα πολύ σπάνιο και εξαιρετικά ευαίσθητο οικοσύστημα γι’ αυτό και δεν επιτρέπεται καμία ανθρώπινη δραστηριότητα, εκτός από την περιήγηση και την αναψυχή.

Λίμνες: Στα Ζαγοροχώρια υπάρχουν αρκετές λίμνες, άλλες μικρές και άλλες μεγαλύτερες, που θα σας εντυπωσιάσουν με το άγριο επιβλητικό τους τοπίο και το φυσικό τοπίο που τις περιβάλλει.Οι περιοχές όπου βρίσκονται οι λίμνες είναι σημαντικοί βιότοποι και την εικόνα της πανίδας της περιοχής συνθέτουν τα αρπακτικά πτηνά, τα μικρά θηλαστικά και τα αγριοκάτσικα. Οι καλύτερες εποχές για να επισκεφθείτε τις Δρακόλιμνες είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο.

– Η Δρακόλιμνη της Γκαμήλας βρίσκεται στην Τύμφη σε υψόμετρο 2.100 μέτρων. Βρίσκεται μέσα σ’ ένα μοναδικό φυσικό τοπίο και αποτελεί δημοφιλή ορειβατικό προορισμό. Η αλπική λίμνη έχει μόνιμο νερό και Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι οι Αλπικοί Τρίτωνες (Triturus alpestris), ένα σπάνιο είδος αμφιβίου που μοιάζει με μικρό δράκο. Στην Λίμνη μπορείτε να φτάσετε μετά από 4 περίπου ώρες πεζοπορίας από το Μικρό Πάπιγκο ενώ απέχει 1 ώρα από το οργανωμένο καταφύγιο στο διάσελο της Αστράκας.

– Η Δρακόλιμνη του Σμόλικα βρίσκεται στην δυτική κλιτή του δεύτερου σε ύψους βουνού της Ελλάδας, του Σμόλικα. Ο Σμόλικας κατοικείται από αλπικούς Τρίτωνες και εκτείνεται λίγα χιλιόμετρα βόρεια της Τύμφης με όριο το φαράγγι του Αώου.

– Η λίμνη Ξερόλουτσα βρίσκεται σε υψόμετρο 1750 μέτρων και είναι η ένωση δυο λιμνών που σχηματίζονται από τα νερά των πηγών της κοιλάδας Λάκα Τσουμάνη.

– Η λίμνη με τα νούφαρα βρίσκεται στο Ανατολικό Ζαγόρι, μόλις 4 χλμ από το χωριό Γρεβενίτι. Είναι μια μικρή λίμνη που βρίσκεται μέσα σε πυκνό δάσος και τα νερά της είναι καλυμμένα με νούφαρα. Ένα εντυπωσιακό θέαμα που μοιάζει σαν να είναι βγαλμένο από παραμύθι.

Οι Κολυμπήθρες στο Πάπιγκο: Περίπου 500 μέτρα πριν φτάσετε στο Μικρό Πάπιγκο βρίσκεται το ρέμα του Ρογκόβου και μια πινακίδα που σας πληροφορεί σχετικά με τις κολυμπήθρες. Αν ακολουθήσετε το μονοπάτι θα βρεθείτε στις πρώτες κολυμπήθρες όπου ουσιαστικά στενεύει το ρέμα και μετατρέπεται σε μικρό φαράγγι. Τους καλοκαιρινούς μήνες μπορείτε να κολυμπήσετε ή να ξεκουραστείτε σε μια από τις κολυμπήθρες.

Άλλα Αξιοθέατα

Γεφύρια: Σχεδόν σε κάθε σας βήμα θα συναντήσετε κάποια από τα πανέμορφα γεφύρια των Ζαγοροχωρίων που θα σας εντυπωσιάσουν με τη γραφικότητά τους. Στο Ζαγόρι υπάρχουν περίπου 60 παραδοσιακά γεφύρια κατασκευασμένα τον 18ο – 19ο αιώνα με άρτια αρχιτεκτονική. Τα περισσότερα γεφύρια κατασκευάστηκαν με δωρεές πλουσίων Ζαγορισίων γι’ αυτό και φέρουν το όνομά τους.

Τα πέτρινα παραδοσιακά γεφύρια στολίζουν τα Ζαγοροχώρια με την παρουσία τους και παραπέμπουν τον επισκέπτη σε άλλες εποχές. Τα περισσότερα γεφύρια διατηρούνται σε πολή καλή κατάσταση έως σήμερα και μερικά από τα πιο σημαντικά γεφύρια είναι:

– Το Γεφύρι του Καμπέρ Αγά βρίσκεται κοντά στο χωριό Μηλιωτάδες του Ανατολικού Ζαγορίου, πάνω από τον ποταμό Ζαγορίτικο. Είναι ένα χαμηλό, πέτρινο μονότοξο γεφύρι που κατασκευάστηκε με χρήματα του αγά Καμπέρ στον οποίο οφείλει και το όνομά του. Το άνοιγμά του γεφυριού είναι 18 μέτρα και το ύψος του 5 μέτρα.

– Το Γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογερικό χτίστηκε το 1814 και βρίσκεται κοντά στα χωριά Κήποι και Κουκούλι στο Κεντρικό Ζαγόρι. Είναι ένα τρίτοξο γεφύρι που αρχικά ήταν ξύλινο ενώ μετά με χορηγία του ηγούμενου Σεραφείμ μετατράπηκε σε πέτρινο και ονομάστηκε ¨Καλογερικό¨. Αργότερα, πήρε και το όνομα ¨Πλακίδα¨, από τον Αλέξη Πλακίδα που το επισκεύασε το 1863. Είναι ένα από τα λιγοστά τρίτοξα γεφύρια του Ζαγορίου και ένα από τα πιο φημισμένα που θα σας εντυπωσιάσει με την γραφικότητά του.

– Το Γεφύρι του Νούτσου ή Κόκορη βρίσκεται μεταξύ των χωριών Κουκούλι, Δίλοφο και Κήποι του Κεντρικού Ζαγορίου, πάνω στον κεντρικό δρόμο για το Ζαγόρι. Θα σας εντυπωσιάσει η καμάρα του γεφυριού.

Την κατασκευή του γεφυριού χρηματοδότησε ο Νόυτσος Κοντοδήμος από το Βαρδέτο γύρω στο 1750, όπου οφείλει και το ένα του όνομα ενώ πολλοί ήταν αυτοί που συμμετείχαν στην επισκευή του όπως ο μυλωνάς Γρηγόρης Κόκκορης από το Κουκούλι που διέθεσε χρήματα για να επισκευαστεί το γεφύρι το 1910. Σε αυτόν οφείλει το δεύτερο όνομά του.

– Το Γεφύρι του Βοϊδομάτη βρίσκεται εκεί που τελειώνει η χαράδρα του Βίκου, στο χωριό Κλειδωνία. Πρόκειται για ένα μονότοξο γεφύρι με μακρόστενη καμάρα που χτίστηκε το 1853. Το γεφύρι του Βοϊδομάτη διατηρείται σε άριστη κατάσταση και είναι φημισμένο τόσο για την φυσική του τοποθεσία που προσφέρει μαγευτική θέα όσο και για ένα αιματηρό επεισόδιο που έλαβε χώρα εκεί μεταξύ δυο οικογενειών για λόγους τιμής.

– Το Γεφύρι του Κοντοδήμου ή Λαζαρίδη βρίσκεται στη χαράδρα του Μικρού Βίκου, κοντά στο χωριό Κήποι στο Κεντρικό Ζαγόρι. Το γεφύρι ενώνει τους Κήπους με το χωριό Κουκούλι. Το μονότοξο γεφύρι του Κοντοδήμου ή Λαζαρίδη χτίστηκε το 1753 από τον Τόλη Κοντοδήμο στον οποίο οφείλει και το όνομά του αλλά είναι γνωστό και ως Γεφύρι Λαζαρίδη από τον δάσκαλο Κώστα Λαζαρίδη που κατάγεται από το Κουκούλι. Αξίζει να κάνετε έναν περίπατο ως το γεφύρι, από ένα χτιστό μονοπάτι που οδηγεί ως αυτό.

– Το Γεφύρι του Μύλου βρίσκεται στο χωριό Κήποι του Κεντρικού Ζαγορίου, στον ποταμό Μπαγιώτικο. Είναι ένα δίτοξο γεφύρι με δυο μεγάλες καμάρες και μια μικρότερη και χτίστηκε το 1748. Το γεφύρι πήρε το όνομά του από τον εκκλησιαστικό μύλο που υπάρχει εκεί κοντά ενώ είναι συνδεδεμένο με την παράδοση αφού από την κορυφή του ρίχνει ο παπάς τον σταυρό την ημέρα των Θεοφανίων.

– Το Γεφύρι του Μίσιου βρίσκεται ενώνει τα χωριά Βίτσα και Κουκούλι του Κεντρικού Ζαγορίου και βρίσκεται στο παλιό καλντερίμι της Σκάλας της Βίτσας. Είναι ένα μονότοξο γεφύρι που χτίστηκε από τον Αλέξη Μίσιο το 1748. Το γεφύρι Μίσιου προσφέρει μαγευτική θέα στο Φαράγγι του Βίκου.

– Το Γεφύρι της Τσίπιανης βρίσκεται κοντά στο χωριό Μηλιωτάδες του Ανατολικού Ζαγορίου, πάνω από τον ποταμό Βάρδα. Πρόκειται για ένα μονότοξο γεφύρι με μια μεγάλη καμάρα και χτίστηκε το 1875.

Καλντερίμια: Όλα τα χωριά του Ζαγορίου είναι γεμάτα γραφικά καλντερίμια, σκάλες και μονοπάτια που είναι χτισμένα πολλά χρόνια πριν και χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους για τις μετακινήσεις τους. Τα περισσότερα καλντερίμια διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση και είναι προσβάσιμα ενώ το 1996 σηματοδοτήθηκαν όλα φέροντας το γράμμα Ζ και αριθμήθηκαν με αύξοντα αριθμό. Αξίζει να περπατήσετε σε αυτά τα μονοπάτια και τις σκάλες και να απολαύσετε την υπέροχη θέα που προσφέρουν. Μερικά από τα πιο εντυπωσιακά καλντερίμια είναι:

– Η Σκάλα του Βραδέτου είναι ένα εντυπωσιακό καλντερίμι με 1200 σκαλιά, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται το Βραδέτο. Η Σκάλα Βραδέτου βρίσκεται στο Κεντρικό Ζαγόρι και κατασκευάστηκε το 1328. Η Σκάλα ενώνει τα χωριά Καπέσοβο και Βραδέτο ενώ θα σας εκπλήξει η φυσική ομορφιά και η γραφικότητα του τοπίου μαζί με τα δυο πέτρινα γεφύρια που βρίσκονται εκεί.

– Η Σκάλα της Βίτσας είναι ένα φανταστικό μονοπάτι είναι αυτό που ενώνει την Βίτσα με το Κουκούλι. Εκεί κοντά, βρίσκεται και το γεφύρι του Μίσιου που περνάει το ποτάμι του Βίκου. Ένα πλακόστρωτο μονοπάτι που αξίζει να επισκεφθείτε!

– Η Σκάλα του Κουκουλίου ενώνει δυο χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου, τους Κήπους με το Κουκούλι. Από εκεί μπορείτε να θαυμάσετε πανέμορφες τοποθεσίες.

Ο Αρχαίος Οικισμός Μολοσσών στη Βίτσα: Ανάμεσα στη Βίτσα και το Μονοδένδρι, στη θέση Γενίτσαρη, εντοπίστηκε ο αρχαίος Μολοσσικός οικισμός το 1965. Ο Μολοσσικός οικισμός χρονολογείται μεταξύ του 9ου και 4ου αιώνα π.Χ. και περιλαμβάνει μολοσσιακό οικισμό και δυο νεκροταφεία.

Στο νεκροταφείο του οικισμού βρέθηκαν 26 τάφοι του 8ου – 4ου αιώνα και 151 τάφοι του 9ου – 4ου αιώνα π.Χ. Τα κτερίσματα των τάφων ήταν μαχαίρια, ξίφη, όπλα και αιχμές δοράτων στους ανδρικούς τάφους, ενώ στους τάφους των γυναικών βρέθηκαν κοσμήματα, περιδέραια, δακτυλίδια κ.ά Σε όλους τους τάφους βρέθηκαν Αττικά και Κορινθιακά αγγεία του 6ου – 4ου π.Χ. αιώνα και χάλκινα σκεύη.

Η Βραχοσκεπή Μπόιλα: Βρίσκεται στο κατώτερο τμήμα της χαράδρας του Βοϊδομάτη. Οι ανασκαφές άρχισαν το 1983 και έχουν βρεθεί παλαιολιθικά εργαλεία από πυριτόλιθο, κατάλοιπα πανίδας κ.ά.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Λαζαρίδη: Στεγάζεται στο σπίτι του φυσιοδίφη Κώστα Λαζαρίδη που με μεράκι συνέλεξε όλη τη σπάνια χλωρίδα του Βίκου. Είναι μια συλλογή του Κώστα Λαζαρίδη από σπάνια φυτά (συνέλεξε 1240 διαφορετικά είδη φυτών που αντιπροσωπεύουν 96 από τις 149 οικογένειες φυτών) που ευδοκιμούν στα φαράγγια και τα βράχια του Βίκου. Τα σπάνια αυτά φυτά συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων και βοτανολόγων.

Το Μουσείο Παραδοσιακών Ασχολιών: Βρίσκεται στο χωριό Ελαφότοπος του κεντρικού Ζαγορίου. Το μουσείο περιλαμβάνει πλούσια συλλογή λαογραφικού υλικού, ειδικά εργαλεία και σκεύη από την ευρύτερη περιοχή του Ζαγορίου.

Το Λαογραφικό Μουσείο Αγάπιου Τόλη: Βρίσκεται στο χωριό Κήποι του Κεντρικού Ζαγορίου. Περιλαμβάνει μια πλούσια λαογραφική συλλογή από 40.000 είδη της καθημερινής ζωής από όλη την περιοχή του Ζαγορίου. Τη συλλογή συνέλεξε με μεράκι ο Αγάπιος Τόλης.

Η Βιβλιοθήκη του Μιχαήλ Αναγνωστόπουλου: Βρίσκεται στο Μεγάλο Πάπιγκο στο Δυτικό Ζαγόρι και πρόκειται για προσωπική του συλλογή. Η συλλογή περιλαμβάνει πάνω από 1250 τόμους βιβλίων, τα περισσότερα ξενόγλωσσα αφού τα Ελληνικά λεηλατήθηκαν κατά την περίοδο της κατοχής. Όλα τα βιβλία έχουν εκδοθεί ανάμεσα στο 1750 και το 1906.

Η Βιβλιοθήκη της Πασχάλειας Σχολής: Βρίσκεται στο χωριό Καπέσοβο του Κεντρικού Ζαγορίου. Είναι μια μικρή βιβλιοθήκη που στεγάζεται στο κτίριο της Πασχάλειας Σχολής και διαθέτει πολύ αξιόλογα βιβλία όπως ένα από τα 13 σωζόμενα αντίγραφα της Ελληνικής Χάρτας του Ρήγα Φερραίου.

Η Μονή Ρογκοβού: Βρίσκεται έξω από το χωριό Τσοπέλοβο και είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Ιωάννη του Προδρόμου. Ο ναός βρίσκεται μετά τα κτίρια του ξενώνα και τον βοηθητικών χώρων και χτίστηκε από την Πουλχερία τον 11ο αιώνα.

Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς και πάνω στα θεμέλιά του χτίστηκε ο νέος ναός το 1749 που έχει τρίκλιτο καθολικό, νάρθηκα και οκτάπλευρο τρούλο. Το 1756 καλλιτέχνες από το Καπέσοβο διακόσμησαν το ναό με το επιχρυσωμένο τέμπλο και τις τοιχογραφίες.

Η Μονή Βουτσάς: Βρίσκεται στο Ανατολικό Ζαγόρι, στο χωριό Γρεβενίτι. Ιδρυτής της Μονής πιθανότατα ήταν ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δ’ ο Πωγωνάτος. Από το χωριό αρχίζει χωματόδρομος 5 χλμ. που οδηγεί στην μονή. Η μονή είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο Μαρία και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Η μονή Βουτσάς καταστράφηκε πρώτα από τους Τούρκους και έπειτα από τους Γερμανούς ενώ το 1950 ξαναχτίστηκε. Το εσωτερικό του ναού που είναι διακοσμημένο με καμάρες και σταυροθόλιο, είναι τοιχογραφημένο από τον ιερέα Αθανάσιο και τους μοναχούς Αντώνιο και Νικόδημο (1680-1769).

Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής: Βρίσκεται στο πανέμορφο χωριό Μονοδένδρι του Κεντρικού Ζαγορίου. Το μοναστήρι στέκει επιβλητικά στο χείλος του γκρεμού της χαράδρας του Βίκου ενώ ένα γραφικό καλντερίμι σας οδηγεί στην είσοδό του. Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής Μονοδενδρίου είναι ένα από τα αρχαιότερα της Ηπείρου και χτίστηκε το 1412 από τον Μιχαήλ, Βοεβόδα του Θερεανού.

Η μονή είναι ένα πραγματικό φρούριο με καλοχτισμένα κελιά, καταπακτή, πηγάδι κ.ά. που όλα τα κοσμεί το περίτεχνο χτίσιμο της πέτρας. Η εκκλησία διαθέτει παλιές τοιχογραφίες και μονόχωρο καθολικό με ξύλινο ζωγραφισμένο τέμπλο και τοιχογραφίες. Στην αριστερή πλευρά είναι ζωγραφισμένοι ο κτήτορας Βοεβόδας, η γυναίκα του και η κόρη του Παρασκευή, που κατά την παράδοση, μόνασε εδώ. Κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας το μοναστήρι με τις παράπλευρες σπηλιές χρησίμευε σαν καταφύγιο των κατοίκων.

Το μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας: Είναι χτισμένο επάνω σε βράχο, δίπλα στον ποταμό Βοϊδομάτη και ανάμεσα στα χωριά Αρίστη και Πάπιγκο. Στο μοναστήρι κατέφευγαν οι κάτοικοι όταν κινδύνευαν από τους Τούρκους. Το μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής.

Κατά τον Ι. Λαμπρίδη το μοναστήρι χτίστηκε το 1579 ενώ επιγραφές που σώζονται αναφέρουν ότι χτίστηκε το 1665 από τους μοναχούς Ιωακείμ και Σωφρόνιο και το αγιογράφησε ο μοναχός Παρθένιος το έτος 1673. Οι τοιχογραφίες του ναού και το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι άριστης τέχνης του 17ου αιώνα ενώ το ηγουμενείο έχει διακόσμηση με φυτικές παραστάσεις, έργο του Χιονιαδίτη ζωγράφου Γ. Αναστασίου που το ζωγράφισε το Μάρτιο του 1874.

Δραστηριότητες στα Ζαγοροχώρια

Rafting – Καγιάκ: Ο Βοϊδομάτης και ο Αώος ποταμός είναι ιδανικοί για τους λάτρεις του rafting και του καγιάκ. Κάποιες από τις πιο μαγευτικές διαδρομές για rafting και καγιάκ είναι:
– Η πρώτη διαδρομή ξεκινάει από το γεφύρι του Πάπιγκου και τελειώνει στο γεφύρι της Κλειδωνιάς. Το μήκος της διαδρομής είναι περίπου 5 χλμ. και διαρκεί 1 ώρα και 30 λεπτά περίπου.
– Η δεύτερη διαδρομή ξεκινάει από την Βοβούσα και τελειώνει στο Βρυσοχώρι. Το μήκος της διαδρομής είναι περίπου 27 χλμ. και διαρκεί 7-8 ώρες περίπου.
– Η τρίτη διαδρομή ξεκινάει από την γέφυρα του δρόμου Βρυσοχώρι-Παλιοσέλι και τελειώνει στην Κόνιτσα. Το μήκος της διαδρομής είναι περίπου 25 χλμ. και διαρκεί 7 ώρες περίπου.

Αναρρίχηση: Υπάρχουν πολλές διαφορετικές αναβάσεις με διαφορετικούς βαθμούς δυσκολίας, άλλες για έμπειρους ορειβάτες και όχι μόνο. Μερικές από αυτές τις διαδρομές ξεκινούν από το χωριό Άστρακα του Ζαγορίου, την Γκαμήλα, καθώς και από την τοποθεσία Τσούκα Ρόσσα.

Πεζοπορία: Στα Ζαγοροχώρια υπάρχουν 31 σηματοδοτημένα μονοπάτια από το πρόγραμμα “LIFE – Ζαγόρι”, με τον κωδικό Ζ και κίτρινες πινακίδες που ενώνουν τα χωριά μεταξύ τους και σας οδηγούν σε όλα τα αξιοθέατα του Κεντρικού Ζαγορίου. Τα μονοπάτια που συνδέουν ορεινά συγκροτήματα έχουν σηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα ΕΠΠΕΡ με κόκκινη πινακίδα σε κίτρινο πλαίσιο.

Στο Ανατολικό Ζαγόρι υπάρχουν μονοπάτια με τον κωδικό Ρ που ενώνουν σημαντικές περιοχές του Μετσόβου με το Ζαγόρι. Από την περιοχή περνά το εθνικό μονοπάτι Ε6, που διασχίζει τη Βοβούσα και το εθνικό μονοπάτι 03, που ξεκινά από τους Λιγκιάδες, περνά από το Δίκορφο, τους Κήπους, το Κουκούλι, το φαράγγι του Βίκου, την Γκαμήλα και καταλήγει στο Σμόλικα.
Κάποιες από τις πιο όμορφες διαδρομές για πεζοπορία είναι:

– Η Σκάλα του Βαρδέτο: Η ¨σκάλα¨ είναι ένα πέτρινο καλντερίμι μοναδική ςπαραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Καπέσοβο και Βραδέτο. Η πιο σύντομη διαδρομή ξεκινά από το Βραδέτο και διαρκεί περίπου 15 λεπτά.

– Ανάβαση στην Τύμφη: Η ανάβαση στην Τύμφη γίνεται από το χωριό Μικρό Πάπιγκο. Διαρκεί 6-7 ώρες μέχρι το καταφύγιο και άλλη μια ώρα ως την Δρακόλιμνη.

– Φαράγγι του Βίκου: Η καλύτερη εποχή για το πέρασμα του φαραγγιού είναι το καλοκαίρι με την συντροφιά έμπειρου συνοδού.

– Λίμνη Αώου – Ι.Μ. Βουτσάς: Μια πολύ όμορφη διαδρομή με γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 3-4 ώρες περίπου και υπάρχει σήμανση.

– Ι.Μ. Βουτσάς – Δόλιανη: Μια μαγευτική διαδρομή με γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 3-4 ώρες περίπου και υπάρχει σήμανση.

– Δόλιανη – Αγ. Χριστόφορος – Λεπτοκαρυά: Γραφικοί παραδοσιακοί οικισμοί με πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 2-3 ώρες περίπου και υπάρχει σήμανση.

– Δόλιανη – Τσίπιανη – Μηλιωτάδες: Γραφικοί παραδοσιακοί οικισμοί με πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 4 ώρες περίπου αλλά δεν υπάρχει σήμανση.

– Καρυές – Καβαλλάρι – Ανθρακίτης: Μια πολύ όμορφη διαδρομή με γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 2-3 ώρες περίπου και υπάρχει σήμανση.

– Καστανώνα – Μέγα Λάκκος – Καζάρμα: Μια πολύ όμορφη διαδρομή με γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 2-3 ώρες περίπου αλλά δεν υπάρχει σήμανση.

– Κήποι – Τσεπέλοβο μέσα από τον Βικάκη: Μια πολύ όμορφη διαδρομή με γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 1 ώρα και30 λεπτά.

Πως θα πάτε

Από την Αθήνα μπορείτε να φτάσετε στα Ζαγοροχώρια μέσω Πάτρας και Ρίου Αντιρρίου. Μετά από 20 χλμ περίπου από τα Ιωάννινα θα συναντήσετε τα πρώτα χωριά του Κεντρικού ή Ανατολικού Ζαγορίου. Η απόσταση είναι 445 χλμ και το ταξίδι διαρκεί περίπου 6 ώρες.
Από την Πάτρα θα φτάσετε στο Ζαγόρι μέσω Ρίου – Αντιρρίου. Η απόσταση είναι 236 χλμ.

Από τη Θεσσαλονίκη μπορείτε να φτάσετε στο Ζαγόρι μέσω της Εγνατίας Οδού ως τα Ιωάννινα. Η απόσταση είναι 370 χλμ. Επίσης, μπορείτε να έρθετε και από την Εγνατία Οδό μέσω Γρεβενών.

Από το Μέτσοβο μετά από 40 χλμ θα βρεθείτε στα πρώτα χωριά του Ανατολικού Ζαγορίου.

Οδικώς μπορείτε να φθάσετε στα Ζαγοροχώρια μέσω της εθνικής οδού Κοζάνης – Ιωαννίνων από το Καλπάκι ή τη Μεταμόρφωση (Καρυές).

Καθημερινά εκτελούνται δρομολόγια του ΚΤΕΛ από την Αθήνα, την Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη, Άρτα, Πρέβεζα, Ηγουμενίτσα προς τα Ιωάννινα και έπειτα υπάρχει σύνδεση από
την πόλη των Ιωαννίνων με υπεραστικό ΚΤΕΛ προς τα Ζαγοροχώρια.